Thực trạng của nhiều doanh nghiệp nhỏ hiện nay đó là tuyển nhân viên đã khó, mất công đào tạo mà cứ làm một thời gian là xin nghỉ. Dưới góc nhìn còn mang nặng lý thuyết của mình, tôi cũng xin đưa ra trình bày về nguyên nhân và giải pháp cho vấn đề này.
Vì sao tuyển nhân viên khó?
Trước đây, khi chưa có nhiều khu công nghiệp, cũng chưa có internet, cũng chưa có nhiều loại nghề mới được sinh ra thì con người có rất ít lựa chọn khi kiếm sống. Nhưng ngày nay, có rất nhiều lựa chọn vì số lượng ngành nghề cũng tăng lên, số công việc cũng nhiều hơn và ngoài lựa chọn làm chủ hoặc làm thuê, con người còn có thể chọn làm tự do nữa.
Theo thống kê, có 10 nghề nghiệp mới và hot nhất hiện nay mà 10 năm trước chưa từng được biết đến. Đó là:
- Tài xế Grab/Gojeck
- YouTuber/Tiktoker
- Streamer
- Life Coach
- Wedding planner
- Career Advisor
- Kinh doanh online
- Influencer
- Chuyên viên SEO
- Chuyên viên chạy quảng cáo Facebook Ads và Google Ads
Và các ngành nghề này vẫn đang có dung lượng thị trường lớn, cơ hội về thu nhập, nổi tiếng và phát triển bản thân khá tốt.
Do vậy, khi xây dựng mức lương cho nhân viên, không chỉ doanh nghiệp phải so sánh với các công ty tương tự, ngành nghề tương tự mà còn phải so sánh với các cơ hội khác mà nhân viên đó có thể tiếp cận được. Nếu thu nhập tại doanh nghiệp không đủ thỏa mãn các nhu cầu chi tiêu đắt đỏ hoặc cái Danh hoặc phát triển thân hoặc được tham gia cộng đồng những người giống như mình thì có lẽ việc tuyển dụng sẽ khó khăn mà việc giữ được chân nhân viên ấy cũng khó khăn.
Vì sao quá ít lựa chọn khi tuyển nhân viên?
Những nhân viên khôn ngoan, lanh lợi một chút và nhất là họ có kỹ năng hot mà thị trường cần như bán hàng, quảng cáo, marketing, SEO… thì họ có rất nhiều cơ hội có thể tiếp cận. Do vậy, họ hoàn toàn có thể làm tự do hoặc làm chủ mà không nhất thiết phải đi làm thuê với thời gian và thu nhập cố định, lại phải chịu sự giám sát của người khác.
Những nhân viên kém lanh lợi hơn, muốn có chỗ dựa ổn định để có cuộc sống ổn định thì muốn đi tìm việc làm và tìm đến doanh nghiệp của bạn. Thái độ, kỹ năng và tư duy của họ có thể thấp so với tiêu chí mà bạn đặt ra và vì thế bạn sẽ có cảm giác là người tài giờ thiếu quá.
Mặt khác, với mức lương bạn công bố trong bài tuyển dụng cũng sẽ sàng lọc rất nhiều những nhân viên có năng lực và chỉ còn sót lại những người kém năng lực hoặc đang ở giai đoạn mới ra trường, đang cần chỗ để học hỏi, lấy kinh nghiệm để sau này có mức lương tốt hơn ở một chỗ khác. Mà trả lương cao hơn thì doanh nghiệp không đành.
Do vậy, doanh nghiệp nhỏ và vừa có quá ít sự lựa chọn khi tuyển nhân viên.
Vì sao nhân viên không gắn bó lâu dài?
Giả sử lúc nhân viên xin việc vào doanh nghiệp của bạn, lúc đó nhân viên rất hào hứng làm việc ở một môi trường mới với những con người mới. Và hứa hẹn tương lai ở đây. Nhưng bản thân nhân viên ấy cũng như rất nhiều con người khác đó là nhu cầu thay đổi, suy nghĩ thay đổi và lựa chọn hoặc cam kết cũng thay đổi.
Nhu cầu thay đổi
Theo tháp nhu cầu Maslow, con người có các nhu cầu thiết yếu, nhu cầu an toàn, nhu cầu kết nối, nhu cầu thể hiện, nhu cầu cống hiến… nhưng không phải là chia theo hàng ngang, hàng dọc mà là chia theo hình tháp. Nghĩa là ai cũng có đủ các nhu cầu ấy từ thiết yếu đến cống hiến. Chẳng qua là giai đoạn nào thì nhu cầu đó mà thôi.
Giai đoạn đầu năm thì nhu cầu cần một công việc 7 triệu/tháng là ok, nhưng giữa năm thì cần một công việc thu nhập 15 triệu/tháng cơ hoặc cuối năm có nhu cầu tích lũy tiền bạc để lấy vợ sang năm muốn có công việc 20 triệu/tháng. Ai cũng như vậy hết. Chỉ có số tiền là khác nhau, có người trong vòng 1 năm đã thay đổi ngưỡng chấp nhận từ 7 triệu/tháng đến 10 triệu/tháng. Nhưng lại có người trong vòng 1 năm đã thay đổi ngưỡng chấp nhận từ 7 triệu lên 20 triệu khi họ gặp được một luồng tư tưởng nào đó hoặc thông tin nào đó.
Suy nghĩ thay đổi
Công nghệ thông tin phát triển, con người dễ dàng học tập hoặc giải trí trên mạng internet. Họ dễ dàng biết thêm những điều mà họ chưa biết. Do vậy, cũng một nhu cầu là kiếm 7 triệu/tháng, họ đang chọn cách đi làm thuê để đạt được thì lại gặp một quảng cáo về công ty kinh doanh mỹ phẩm nào đó cần tuyển đại lý, giá chiết khấu lên đến 50% hoặc có ai đó rủ họ làm các công việc như bán bảo hiểm, bán quần áo hoặc làm tiếp thị liên kết… thì suy nghĩ về cách thức đạt được 7 triệu/tháng có thể sẽ thay đổi.
Cam kết cũng thay đổi
Khi vợ chồng đã tìm hiểu và cưới nhau, họ cam kết sẽ chung thủy 1 vợ 1 chồng và đùm bọc nhau đến cuối đời có sự xác nhận của pháp luật. Theo thống kê cho thấy, ở Việt Nam hiện có khoảng 60.000 vụ/năm, tương đương 0,75 vụ/1.000 dân. Tỷ lệ ly hôn so với kết hôn 25%, có nghĩa trong 4 đôi đi đăng ký kết hôn thì 1 đôi ra tòa.
Vậy thì cái hợp đồng thử việc, hợp đồng lao động của doanh nghiệp với nhân viên có gì ràng buộc đâu mà khó thay đổi? Do vậy, nhân viên làm một thời gian họ thay đổi nhu cầu, thay đổi suy nghĩ và dẫn đến thay đổi cam kết là chuyện dễ hiểu.
Giải pháp nào cho thực trạng trên?
Tất cả đều có giải pháp. Nếu đã tìm được nguyên nhân thì khắc phục nguyên nhân chính là giải pháp. Với các nguyên nhân mà Trương Đình Nam đã trình bày ở trên, nếu bạn thấy đúng thì chính bạn cũng sẽ tự tìm được giải pháp cho doanh nghiệp của mình.
Chúc bạn thành công!
