Trong bài viết này, tôi – Trương Đình Nam – chuyên gia Marketing Online, sẽ chia sẻ 7 lý do khiến tôi không ưa thích mô hình kinh doanh đa cấp. Hy vọng những chia sẻ này sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan và cân nhắc thấu đáo trước khi quyết định đầu tư vào mô hình này.
Hiểu rõ về mô hình kinh doanh đa cấp
Trước khi đi vào những lý do cụ thể, chúng ta cần hiểu rõ khái niệm và cách thức hoạt động của mô hình kinh doanh đa cấp.
Định nghĩa mô hình kinh doanh đa cấp
Mô hình kinh doanh đa cấp là một hình thức tiếp thị sản phẩm hoặc dịch vụ mà ở đó người tham gia có thể kiếm tiền hoa hồng không chỉ từ việc bán hàng trực tiếp mà còn thông qua các hoa hồng khi tuyển thêm người vào mạng lưới.
Đây là đặc điểm khác biệt cơ bản so với các phương thức kinh doanh truyền thống, nơi mà thu nhập chủ yếu dựa trên việc bán hàng.
Cách hoạt động của mô hình kinh doanh đa cấp
Cụ thể, mô hình kinh doanh đa cấp hoạt động như sau:
- Một người tham gia ban đầu (thành viên cấp 1) sẽ mua sản phẩm hoặc gói hàng từ công ty đa cấp với mức giá nhất định.
- Người này sau đó sẽ giới thiệu, bán sản phẩm đó cho người tiếp theo (thành viên cấp 2). Nhờ đó, thành viên cấp 1 sẽ được hoa hồng từ doanh số bán hàng của thành viên cấp 2.
- Thành viên cấp 2 lại sẽ giới thiệu sản phẩm cho thành viên cấp 3, và cứ thế mạng lưới phát triển dần theo cấp số nhân.
- Ngoài hoa hồng từ doanh số bán hàng trực tiếp” các thành viên còn được hưởng hoa hồng từ doanh số bán hàng gián tiếp của những người ở cấp dưới do mình giới thiệu. Chính điều này tạo động lực cho họ mở rộng mạng lưới đa cấp.
Như vậy, thu nhập của một thành viên trong mô hình kinh doanh đa cấp phụ thuộc rất nhiều vào khả năng xây dựng và phát triển mạng lưới của họ.
Lý do không thích mô hình kinh doanh đa cấp
Sau khi hiểu rõ về cách thức hoạt động của mô hình này, chúng ta sẽ cùng phân tích những lý do khiến tôi không ưa thích kinh doanh đa cấp.
Lý do 1: Thu nhập không ổn định
Thu nhập của các thành viên trong mô hình kinh doanh đa cấp phụ thuộc phần lớn vào khả năng mở rộng mạng lưới của họ. Nếu bạn không có kỹ năng xây dựng và quản lý mạng lưới tốt thì thu nhập sẽ không cao và không ổn định.
Cụ thể, một số rủi ro về thu nhập có thể kể đến:
- Khó khăn trong việc tìm kiếm thêm thành viên mới tham gia vào mạng lưới. Điều này sẽ hạn chế khả năng mở rộng và phát triển mạng lưới.
- Các thành viên mới có thể nhanh chóng rời bỏ mạng lưới nếu họ không tìm thấ lợi ích. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của người giới thiệu họ.
- Sự cạnh tranh giữa các thành viên trong cùng một mạng lưới để thu hút thêm người tham gia.
Do đó, nếu không có kỹ năng và kinh nghiệm vững vàng, việc duy trì một mạng lưới lớn và ổn định là rất khó khăn. Điều này dẫn đến thu nhập không ổn định và khó có thể dự đoán trước.
Lý do 2: Nguy cơ mất vốn lớn
Tham gia mô hình kinh doanh đa cấp đòi hỏi người tham gia phải bỏ ra một khoản đầu tư ban đầu không nhỏ để mua sản phẩm hoặc gói hàng từ công ty. Tuy nhiên, nếu không thể phát triển được mạng lưới rộng khắp thì rất có thể bạn sẽ không thu hồi được vốn đầu tư ban đầu, thậm chí còn lỗ vốn.
Một số nguyên nhân dẫn đến nguy cơ mất vốn cao có thể kể đến:
- Phải mua số lượng lớn hàng hóa, sản phẩm từ công ty đa cấp ngay từ đầu để đủ điều kiện nhận hoa hồng và duy trì địa vị thành viên. Tuy nhiên, việc tiêu thụ hết số hàng đó lại khá khó khăn.
- Áp lực phải liên tục chi tiền để duy trì hoạt động, mua thêm sản phẩm và thu hút thành viên mới. Các khoản chi này có thể lên đến hàng trăm triệu mỗi tháng nếu muốn mở rộng mạng lưới.
- Thu nhập thực tế thấp hơn nhiều so với dự kiến ban đầu. Điều này dẫn đến không thu hồi được vốn.
Do đó, nguy cơ “đổ bể” vốn khi tham gia đa cấp là rất lớn nếu không có kinh nghiệm và kỹ năng cần thiết.
Lý do 3: Phụ thuộc nhiều vào mạng lưới
Một trong những đặc điểm của mô hình kinh doanh đa cấp là sự phụ thuộc rất lớn vào mạng lưới. Thu nhập và khả năng phát triển của bạn hoàn toàn phụ thuộc vào việc xây dựng, quản lý và mở rộng mạng lưới cấp dưới.
Điều này dẫn đến một số hạn chế như:
- Bạn không thể tự mình quyết định hướng phát triển sản phẩm hay điều chỉnh chiến lược kinh doanh. Mọi quyết định đều phụ thuộc hoàn toàn vào công ty đa cấp.
- Rủi ro lớn nếu mạng lưới của bạn gặp vấn đề. Ví dụ các thành viên lớn rời bỏ hoặc không hoạt động, uy tín của công ty bị ảnh hưởng, …
- Áp lực phải liên tục duy trì và mở rộng mạng lưới. Nếu không, thu nhập sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Những hạn chế trên khiến tôi cảm thấy mô hình này quá phụ thuộc vào yếu tố bên ngoài và khó có thể phát huy hết năng lực cá nhân.
Lý do 4: Khó khăn trong mở rộng mạng lưới
Như đã phân tích ở trên, mở rộng mạng lưới là yếu tố then chốt quyết định thành công của một thành viên đa cấp. Tuy nhiên, việc này lại vô cùng khó khăn, đặc biệt với những người không có kinh nghiệm.
Một số khó khăn có thể gặp phải bao gồm:
- Việc giới thiệu sản phẩm và thuyết phục người khác tham gia mạng lưới đòi hỏi kỹ năng bán hàng và thuyết trình tốt. Đây có thể là rào cản lớn với nhiều người.
- Ngày càng khó tìm kiếm thêm người mới, nhất là khi thị trường bão hòa hoặc sản phẩm kém chất lượng.
- Việc quản lý và động viên hàng chục, hàng trăm thành viên trong mạng lưới cần rất nhiều thời gian và công sức, nhất là với người mới tham gia.
- Cạnh tranh khốc liệt từ các mạng lưới đa cấp khác cùng phân khúc thị trường.
Lý do 5: Mơ hồ trong việc kiếm lợi nhuận
Mô hình kinh doanh đa cấp thường hứa hẹn những khoản lợi nhuận lớn cho người tham gia. Tuy nhiên, cơ chế kiếm tiền trong đa cấp thực tế lại khá mơ hồ và phức tạp, không đơn giản như quảng cáo.
Một số vấn đề có thể kể đến:
- Các khoản chi phí đầu tư ban đầu thường được che giấu hoặc ít đề cập đến. Ví dụ chi phí mua sản phẩm, tập huấn, hội nghị, …
- Hoa hồng thực tế nhận được thấp hơn nhiều so với con số đưa ra trong bảng kế hoạch hoa hồng.
- Khó kiểm chứng được thu nhập thực tế của các thành viên, dễ bị đưa ra những con số, lời hứa hẹn đẹp đẽ nhưng không có căn cứ rõ ràng.
- Việc kiếm tiền phụ thuộc quá nhiều vào những yếu tố bất định như khả năng mở rộng mạng lưới hay nỗ lực của các thành viên cấp dưới.
Những mơ hồ trên khiến tôi cảm thấy khó có thể đánh giá một cách khách quan khả năng sinh lời thực tế từ mô hình này.
Lý do 6: Tác động tiêu cực đến các mối quan hệ
Để phát triển mạng lưới, người tham gia đa cấp thường tập trung vào việc chào mời người thân, bạn bè tham gia. Tuy nhiên, điều này dễ dẫn đến:
- Các mối quan hệ bị ảnh hưởng khi bạn liên tục mời gọi, thuyết phục người khác tham gia mạng lưới đa cấp. Nhiều người thấy khó chịu và xa lánh.
- Mâu thuẫn, rạn nứt quan hệ khi người thân, bạn bè từ chối lời mời gọi tham gia đa cấp.
- Người tham gia dành nhiều thời gian, công sức cho hoạt động đa cấp hơn là chăm sóc, gặp gỡ người thân và bạn bè.
- Cảm giác bị lợi dụng khi người thân chỉ liên hệ để mời tham gia đa cấp chứ không phải vì mối quan hệ thực sự.
Những tác động tiêu cực trên khiến tôi lo ngại mô hình này có thể phá vỡ các mối quan hệ tốt đẹp.
Lý do 7: Vấn đề về đạo đức trong kinh doanh
Cuối cùng, một số vấn đề đạo đức trong kinh doanh cũng khiến tôi cảm thấy không mặn mà với mô hình này:
- Sử dụng những lời hứa hẹn, cam kết thu nhập không có cơ sở thực tế chỉ để thu hút người tham gia.
- Tạo áp lực, thậm chí đe dọa người thân, bạn bè phải tham gia nếu không muốn mối quan hệ bị ảnh hưởng.
- Thổi phồng thành tích, thu nhập để thu hút thêm người tham gia mà không cần bằng chứng cụ thể.
- Các khoản phí tham gia khóa đào tạo, hội thảo đắt đỏ nhưng chất lượng thực tế lại kém.
Những điều này có thể khiến người tham gia mất niềm tin vào tính chính trực, minh bạch của mô hình kinh doanh.
Giới thiệu về tác giả
Tôi tên Trương Đình Nam, hiện đang là chuyên gia marketing online với hơn 13 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực.
Tôi tốt nghiệp Đại học Kinh tế Quốc dân với bằng cử nhân về Kinh doanh quốc tế. Sau đó, tôi theo đuổi con đường marketing online và đã sáng lập nên Công ty TNHH Công nghệ và Truyền thông AZnet Việt Nam.
Với vai trò Giám đốc điều hành, tôi chuyên tư vấn, thiết kế website, xây dựng chiến lược SEO và quảng cáo Google Ads cho các doanh nghiệp.
Ngoài ra, tôi còn đam mê nghiên cứu về trí tuệ nhân tạo và ứng dụng của nó trong lĩnh vực marketing. Tôi tin rằng đây chính là xu hướng tất yếu trong tương lai gần.
Hy vọng với kinh nghiệm của mình, tôi có thể mang lại những thông tin hữu ích, giúp bạn đọc có cái nhìn khách quan hơn về mô hình kinh doanh đa cấp.
Câu hỏi thường gặp
Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp liên quan đến chủ đề mô hình kinh doanh đa cấp:
Mô hình kinh doanh đa cấp có phải là lừa đảo?
Trả lời: Mô hình kinh doanh đa cấp không hẳn là lừa đảo. Đây là mô hình kinh doanh hợp pháp nếu được công ty áp dụng đúng theo quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, trên thực tế vẫn tồn tại một số công ty đa cấp sử dụng các phương thức lừa đảo, như đưa ra những cam kết thu nhập không có cơ sở, ép buộc người tham gia, …
Do đó, bạn cần tìm hiểu kỹ về uy tín và pháp lý của công ty trước khi quyết định tham gia.
Tôi có nên tham gia mô hình kinh doanh đa cấp?
Trả lời: Việc tham gia mô hình đa cấp có những rủi ro nhất định. Vì vậy, bạn cần cân nhắc kỹ lưỡng dựa trên khả năng, kinh nghiệm và mục tiêu của mình.
Nếu quyết định tham gia, hãy tìm hiểu kỹ về công ty, sản phẩm, đội ngũ, chính sách hoa hồng và nắm rõ các rủi ro tiềm ẩn để có kế hoạch ứng phó phù hợp.
Làm cách nào để thành công trong mô hình kinh doanh đa cấp?
Trả lời: Một số gợi ý để thành công trong đa cấp bao gồm:
- Chọn một công ty uy tín, có sản phẩm chất lượng và chính sách hoa hồng hấp dẫn.
- Trau dồi kỹ năng giao tiếp, thuyết trình, bán hàng và xây dựng mối quan hệ.
- Xây dựng mạng lưới đa cấp có chiều sâu, không chỉ đua đòi số lượng.
- Đào tạo, hướng dẫn kỹ lưỡng cho các thành viên mới. Luôn động viên và tạo động lực cho họ.
- Sẵn sàng bỏ thời gian và công sức để chăm sóc, phát triển mạng lưới.
- Luôn tuân thủ theo đúng quy định pháp luật.
Hy vọng những chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan hơn về cơ hội và thách thức của mô hình kinh doanh đa cấp. Chúc bạn thành công!
